Ấy là lúc xoan bắt đầu chuyển nhựa rùng rùng chuẩn bị cho mùa hoa mới.Cây xoan , có nơi gọi là cây sầu đông . Người nhà quê trồng xoan thành vườn hoặc dặm ở hàng rào để lấy gỗ và làm nhà , đóng tủ . Ngàn đời rồi , cây xoan có sức sống diệu kỳ và gần gũi vô cùng với người nhà quê.
Khoảng tiết Đông chí năm trước , xoan đã trút hết lá , chỉ còn gầy guộc , cành khẳng khiu. Âm thầm suốt cuối mùa đông tích nhựa đắng , để đầu tiết Kinh trập thân phận xoan gầy khẳng trào ra các đầu cành những lộc bé xíu xinh xinh như móng gà chíp , phủ một lớp lông tơ trắng mịn.
Rồi bẵng đi một dạo không để ý , sáng ra mắt nhắm mắt mở , bất chợt nhìn lên đã thấy các hoa soan tim tím lăn lăn nơi đầu cành . Và lại bất chợt giữa trưa nào đó , ngợp mắt , rợp trời hoa xoan bung ra trắng tím . Vẫn khẳng khiu , gầy guộc , cây đã kịp đâm chồi nẩy lộc non nhưng không níu giữ được hoa lìa cành . Hoa rơi rơi! Lúc đầu còn rơi nhẹ nhẹ , lắc rắc trên đầu , lên vai áo ; hoa bay xiên nghiêng rơi xuống mái rạ , đống rơm; sau thì rơi đầy. Bỗng dưng đến cuối chiều nào đó, lại thấy hoa đã rụng tơi bời trắng gốc , lấy tay vun lại , vốc được từng vốc cánh hoa tàn . Một chút bâng khuâng buồn . một chút nuối tiếc. Và nghĩ đến sự sinh thành.
Cái cảm giác muỗi cám cắn đau nhay nháy cứ ám ảnh khi mỗi độ giêng hai về . Cái hương hoa xoan ngan ngát và mùi quả xoan tươi hăng hăng đi theo mãi cuộc đời , không một loại nước hoa sang trọng đắt tiền nào át nổi. Nó không buông tha ta , nó luôn gợi ta nhớ nhung về tuổi thơ và một miền quê lấm láp , nghèo.
Bây giờ , nhà nhà xây mái bằng bê tông cốt sắt , gỗ xoan không còn chỗ làm cột , làm quá giang đòn bẩy. Đến cái trạn bát cũng bằng inox , bằng nhựa ; gỗ xoan đã ra rìa ngoài cuộc sống người dân quê. Không còn ai làm nhà bằng gỗ xoan . Không còn hoa xoan rụng trắng ngõ đất . Ai người trồng , ai người cần xoan nữa xoan ơi ?